UNESCO Werelderfgoed Ir. D.F. Woudagemaal, Lemmer

Het grootste, nog werkende stoomgemaal ter wereld!

Beleef de kracht van stoom

Het Woudagemaal in Lemmer, eigendom van Wetterskip Fryslân, werd in 1920 geopend om het overtollige water vanuit Friesland in de Zuiderzee, later het IJsselmeer, te pompen. In 1968 werd het nieuwe, elektrische Hooglandgemaal in Stavoren in gebruik genomen om water naar het IJsselmeer af te voeren. Sindsdien hoeft het Woudagemaal alleen bij extreem hoge waterstanden bij te springen. Tot op de dag van vandaag heeft het gemaal een belangrijke functie in het waterbeheer. Als het gemaal onder stoom wordt gebracht, kan het 4 miljoen liter water per minuut in het IJsselmeer pompen.

Bijzondere architectuur

De 60 meter hoge schoorsteen van het Woudagemaal is een herkenbaar baken voor schippers op het IJsselmeer. De bijzondere architectuur van het gemaal, ontworpen door ingenieur D.F. Wouda, en de stoommachines zijn trekpleisters voor architectuur- en stoomliefhebbers. Het Woudagemaal staat sinds 1998 op de Werelderfgoedlijst van UNESCO.

Bezoekerscentrum

Een bezoek aan het Ir. D.F Woudagemaal en het naastgelegen bezoekerscentrum begint bij de nieuwe entree. Deze is gevestigd in één van de twee voormalige dienstwoningen aan de laan naar het gemaal. In de dienstwoningen bevinden zich ook een winkel met VVV-informatiepunt en een ontvangstruimte voor groepen.

In het bezoekerscentrum staan het verhaal van het Friese waterbeheer en de gevolgen van de klimaatverandering centraal. Hier maakt u kennis met de dilemma’s en vraagstukken waar niet alleen het waterschap, maar ook de maatschappij voor aan de lat staat. Daarnaast ontdekt u welke duurzame en klimaatbestendige keuzes u zelf kunt maken. In de interactieve expositie komen verder de rijke historie, de werking én de waardevolle functie van het gemaal uitgebreid aan bod.

Wilt u even pauzeren? Dan is de panoramazaal de perfecte plek! Geniet van een heerlijke kop koffie of thee met prachtig uitzicht over de baai van Lemmer en het IJsselmeer. Ook start hier de rondleiding door het Woudagemaal onder begeleiding van één van de vele enthousiaste vrijwilligers van het gemaal.

Speurtocht

Voor de kinderen is er een speurtocht door het bezoekerscentrum en stoomgemaal. Door de raadsels te ontcijferen leren zij spelenderwijs meer over het klimaat, waterbeheer, het Woudagemaal en de geschiedenis ervan. Natuurlijk niet zonder beloning. Bij de entree wordt er een officieel diploma ‘hulpmachinist’ van het Ir. D.F. Woudagemaal uitgedeeld.

Natuurpaden

Het bezoekersgebied heeft in 2020 met de aanleg van groen en nieuwe bestrating een inrichting gekregen die past bij de historische uitstraling van het Woudagemaal. Zin in een wandeling? Wandel dan via het landschapspad door de polder en over de IJsselmeerdijk. Ook is er het ‘otterpad’ door het moerasbos op het schiereiland. Dit pad is alleen toegankelijk onder leiding van een speciale gids.

Omgeving

Lemmer ligt aan het IJsselmeer en de Friese meren en is een van Friesland bekendste watersportplaatsen. In de zomermaanden is Lemmer een drukke badplaats en trekt behalve toeristen ook veel mensen uit omliggende plaatsen zoals Emmeloord, Urk, Joure aan die de vele terrassen opzoeken. Door de gunstige ligging ten opzichte van de Randstad, trekt Lemmer veel inwoners van buiten Friesland aan. Hierdoor heeft het dorp weinig last van krimp. Onder het dorp valt ook de buurtschap Brekkenpolder, het grootste deel van de buurtschap Tacozijl en klein deeltje van de buurtschap Westend.

Dit oude vissersdorp verdient immers met recht de naam Poort van Friesland. Het dorp heeft veel voorzieningen, ook voor de watersport. Daardoor is het een sfeervol, maritiem centrum. Midden in het dorp meren veel boten af. Het is dan ook leuk te struinen langs de originele winkeltjes, vaak gevestigd in historische panden. Populair zijn de gezellige terrassen langs de kades. Mensen zitten er graag, omdat de boten voor hun neus langs komen. Het vaarwater door Lemmer is en blijft een populaire verbinding tussen de Friese meren en het IJsselmeer.

In Lemmer kun je prima een museum bezoeken, naar een tropische tuin gaan, een theatervoorstelling bekijken of in de omgeving naar een bioscoop. Hiernaast is Lemmer erg geschikt voor vele verschillende soorten watersport welke goed aanwezig zijn in Lemmer.

Lemmer heeft een centrumfunctie voor de omgeving en mede daardoor zijn er in Lemmer winkels gevestigd. Weliswaar niet in grote getale, maar er zijn een aantal kledingwinkels en winkels voor de minimale levensbehoeften. Een wat uitgebreidere winkelplaats in de omgeving is Heerenveen (>25km) De weekmarkt is in Lemmer op elke donderdagmiddag van 14.00 tot 17.00 uur, met uitzondering van feestdagen. Deze markt staat op het Fedde Schurerplein, met een uitloop op de Gedempte Gracht in het centrum van Lemmer. Er staan veel kramen die specialiteiten verkopen, zoals verse vis, groente en andere etenswaar.

Richting het westen van Lemmer kun je lekker naar het bos gaan in Gaasterland en ten zuid-westen van Lemmer het Kuinderbos. In deze bossen kun je heerlijk tot rust komen, lekker fietsen of wandelen.